Bijzondere gist als hoofdrolspeler
Oorspronkelijke publicatie: 19 april 2016
Heineken verraste de bierwereld met de introductie van H41, Heineken lager gebrouwen met een uitzonderlijke gistsoort: een wilde ‘moedergist’ uit Patagonië, verwant aan maar genetisch duidelijk verschillend van de bekende Heineken A-gist. Het was bedoeld als een eenmalige ‘lager exploration’, en dat is het uiteindelijk ook gebleven. Sinds 2023 is het bier alleen nog in Frankrijk verkrijgbaar, onder de naam H71. Daarmee is H41 vooral een herinnering geworden aan een zeldzaam experiment van een van ’s werelds grootste brouwers.
Een genetisch uitstapje van de A-gist
De Heineken A-gist is een hybride van Saccharomyces cerevisiae en Saccharomyces eubayanus. Die laatste werd pas in 2011 in het wild geïdentificeerd in Patagonië. Heineken wist een verwant eubayanus-type te isoleren dat als ‘moeder’ van hun A-gist geldt. Met H41 kon de brouwer onderzoeken hoe groot de invloed van deze wilde stam op smaak en aroma daadwerkelijk is.
Smaakprofiel volgens proefnotities uit 2016
Proefnotities uit de introductieperiode beschrijven H41 als moutig en kruidig, met lichte fruitigheid en een zachte, blijvende nasmaak. Sommige proevers merkten een vleugje kruidnagel op, wat doet denken aan bepaalde abdijbieren of lichte ales. De geur werd omschreven als sterk fruitig en moutig, terwijl Engelstalige reviews spraken over een “slightly phenolic and spicy” karakter, met een subtiele appel- en perenfruitigheid die past bij eubayanus-verwante gisten.
Positionering en risico
Voor een brouwer als Heinken het een opmerkelijk experiment: één variabele aanpassen en het resultaat in de markt zetten. Het risico was dat de verandering te subtiel zou zijn voor de gemiddelde craftbierdrinker en juist te afwijkend voor de pilsdrinker. Toch sloot H41 aan bij de trend dat ook lagers meer gelaagdheid en herkomstverhalen kunnen hebben.
Ontvangst
H41 werd in beperkte oplage geschonken in circa 300 horecazaken. Onder internationale bierjournalisten was de ontvangst, tijdens een internationale bierbloggers bijeenkomst in Amsterdam, positief: het concept was helder en het smaakprofiel onderscheidend zonder extreme afwijking van de lagerstijl. Voor sommige journalisten/bloggers met een aversie tegen ‘big beer’ was het een aangename verrassing.
Betekenis
H41 toonde aan dat gist — vaak de minst zichtbare component in marketing — een hoofdrol kan spelen in de beleving van bier. Het liet zien dat zelfs in grootschalige lagerproductie een andere microbiologische keuze een duidelijk ander bier kan opleveren. Hoewel het bij dit ene experiment bleef, gaf H41 een belangrijk signaal: innovatie hoeft niet altijd in hop of mout te zitten.
Kader: Wat is Saccharomyces eubayanus?
Saccharomyces eubayanus is een wilde gistsoort die pas in 2011 werd ontdekt in de wouden van Patagonië. Deze ontdekking was een brouwkundige doorbraak, omdat het de tot dan toe onbekende ‘koude’ ouder bleek van Saccharomyces pastorianus, de gistsoort waarmee vrijwel alle lagers wereldwijd worden gebrouwen.
Waar S. cerevisiae (bovengist) vooral bij hogere temperaturen actief is en veel fruitige esters produceert, vergist S. eubayanus op lagere temperaturen en levert het een schoner, frisser profiel, vaak met subtiele kruidige en fruitige tonen. De hybride van beide — S. pastorianus — combineert die eigenschappen en is zo ideaal voor pils en andere lagers. Door met pure eubayanus-stammen te brouwen, kunnen brouwers aroma’s en structuren terugvinden die in commerciële lagers vaak zijn verdwenen.
Uit het originele artikel
‘Met de introductie van H41 geeft Heineken een hoofdrol aan gist. Waar de craftbrouwers enorm met hop in de weer zijn, komt de multinational met een lagerbier dat een wilde gist uit Patagonië als onderscheidend element heeft. Een goed verhaal, een schitterende verpakking. Briljante marketing. En het bier? De eerste was wennen, maar de tweede kon ik zeker waarderen. En veel andere bierliefhebbers – doorgaans geen lagerdrinkers – waren toch ook wel aangenaam verrast. Op een bijeenkomst van internationale bierjournalisten werd ‘positief verrast’ gereageerd op deze H41.
Het is het vertrouwde Heineken recept, maar dan met de in Patagonië ontdekte ‘wilde’ moedergist van de Heineken A-gist. Het resultaat: een totaal ander bier.’
