Oorspronkelijk Gepubliceerd op: 24 oktober 2022 op entreemagazine.nl
Dit voorjaar verscheen het boek Hop van Leendert Alberts. In het dagelijks leven is hij docent geschiedenis aan de Hogeschool Utrecht, maar in de bierwereld kennen velen hem als docent biergeschiedenis bij StiBON Bieropleidingen.
De eerste bierrevolutie
Dat de introductie van hop als vervanger van gruit een revolutie was, daarover zijn bierkenners het wel eens. De toevoeging van hop had enorme impact op de kwaliteit en houdbaarheid van bier en maakte transport over langere afstanden mogelijk. Tot nu toe werd gruit vooral gezien als een kruidenmengsel dat brouwers verplicht in het gruithuis moesten kopen, vaak met stevige accijnzen.
Een nieuwe kijk op gruit
Alberts werpt met zijn grondige studie een geheel nieuw licht op de rol van het gruithuis. Hij neemt de lezer mee terug in de tijd en beschrijft hoe de introductie van hop de Nederlandse biermarkt veranderde.
Een van de sterkste onderdelen van het boek is de herwaardering van gruit. Alberts laat zien dat het veel meer was dan een zakje kruiden:
“In het gruithuis werd in een koperen ketel een zoet moutbeslag of afgefilterde wort tot een dikke pap of siroop ingekookt. Nadat deze was afgekoeld, werd er gist van een vorig brouwsel aan toegevoegd. Vervolgens werd de substantie met toevoeging van kruiden in een gruitvat gezet en afgesloten met een deksel.”
Zo kwam het gistproces op gang. De brouwer haalde uit het gruithuis dus niet alleen kruiden, maar vooral een giststarter. Daarmee verandert het beeld van het gruithuis fundamenteel.
Van gruit naar hop
De komst van hop veranderde alles: het brouwen kreeg een extra stap – het koken van het wort met hop – en het vergisten gebeurde voortaan met zuivere biergist in plaats van gruit. De Nederlandse brouwers wisten die nieuwe technieken razendsnel te omarmen, wat de basis legde voor de eerste grote bierrevolutie.
Exportland in opkomst
In het vervolg van het boek beschrijft Alberts de ontwikkeling van Nederland als bierland. Hij toont hoe steden als Haarlem, Gouda, Delft en Amersfoort uitgroeiden tot internationale spelers, hoe ze hun bieren vermarktten en exporteerden, en hoe bouwtechnieken en kennisuitwisseling de biersector professionaliseerden.
Toonaangevend verleden
Hop leest vlot en brengt de periode tot leven waarin de Nederlandse biersector economisch en cultureel toonaangevend was. Alberts’ boek biedt niet alleen historische kennis, maar ook verdieping voor iedereen die beroepsmatig met bier bezig is.
“
