📌 Update 2025
De Hertog Jan Grand Prestige Vatgerijpt-serie is inmiddels uitgegroeid tot een jaarlijks terugkerend fenomeen en een groot commercieel succes. Sinds de introductie in 2016 zijn er tientallen edities verschenen, gerijpt op uiteenlopende vaten zoals cognac, bourbon, port, sherry, rum en whisky. Elke editie is binnen enkele dagen of weken uitverkocht, wat het tot een van de meest gewilde bierreleases in Nederland maakt. Hertog Jan wist met Vatgerijpt een niche toegankelijk te maken voor een breed publiek, zonder concessies aan kwaliteit of beleving. Het is een regelrechte marketinghit en inmiddels het visitekaartje van het merk.
Publicatie: 17 september 2016
Van Arcen naar Goose Island in Chicago
Hertog Jan brengt een Vatgerijpt-serie op de markt. Het bekroonde Hertog Jan Grand Prestige van de brouwerij rijpt negen maanden in cognac-, bourbon- en portvaten. Grand Prestige is een bier dat zich goed leent voor rijpen. De smaak wordt rijker met de jaren en krijgt het karakter van een portwijn. Nu wordt het bier ook in vaten bewaard en ontwikkelt de smaak zich op basis van houtaroma’s. Fijnproevers in Nederland krijgen in februari 2017 voor het eerst de kans om de variaties in rijpingssmaken van de verschillende vaten naast elkaar te proeven.
Het is bijzonder dat op deze schaal bier van hoge kwaliteit op verschillende vaten wordt gerijpt. Meesterbrouwer Gerard van den Broek: “We zijn bij Hertog Jan een avontuur aangegaan, maar natuurlijk niet zonder gedegen voorbereiding. We hebben kennis opgedaan bij onze collega’s van Goose Island in Chicago, die pionier zijn op het gebied van rijpen op vaten. Daarnaast is er een speciaal systeem ontwikkeld om de vaten te vullen zodat we een constante biersmaak kunnen garanderen.”
Expertise Goose Island
Het rijpen van bieren wint de afgelopen jaren aan populariteit. Het rijpingsproces is echter geen kwestie van het vullen van de vaten en wachten tot er iets gaat gebeuren. De rijpingscondities zoals temperatuur, zuurstof, licht en vochtigheid moeten nauwgezet worden gevolgd. Hertog Jan heeft hiervoor de expertise van de brouwers van Goose Island benut. De brouwerij in Chicago is pionier op het gebied van het rijpen van bier op vat. Al in 1992 presenteerde Goose Island Bourbon County Stout, een imperial stout die is gerijpt in bourbonvaten.
Gerard van den Broek: “Wil je gericht toewerken naar een bepaalde kwaliteit dan kan dat, maar daar is kennis en kunde voor nodig. Goose Island heeft inmiddels een zeer complex programma waarin zij jaarlijks op meer dan 20.000 vaten bier laten rijpen. In leer bij de meesters heb ik de kennis opgedaan en deze aangevuld met eigen ideeën zoals het ontwerp van een vulsysteem.”
Innovatief vulsysteem
De brouwers van Hertog Jan is er alles aan gelegen dat het bier aan de kwaliteit- en veiligheidseisen voldoet. Het vullen van houten vaten wordt vaak met de hand of met slangen gedaan. Echter, het risico van zuurstofopname is groter, waardoor het bier kan oxideren, wat ten koste gaat van de smaak en kwaliteit. Om dit risico onder controle te houden, ontwikkelde de brouwerij een eigen volautomatisch vulsysteem dat met koolzuurgas het zuurstof uit het vat verdrijft. Van dit systeem is er maar één op de wereld.
Invloeden van de micro-omgeving
Meesterbrouwer Gerard proeft iedere maand de drie varianten en controleert de status van de rijping, denk aan het zuur-, alcohol- en suikergehalte. “Ieder houten vat heeft zijn eigen specifieke micro-omgeving en een eigen historie. De verschillende jaargangen van de bourbon, cognac en port zorgen voor verschillende aroma’s en daarmee een eigen smaakpotentie,” vertelt Gerard. Maar het brengt ook risico’s met zich mee: “Een schimmel of bacterie kan een infectie veroorzaken waardoor het bier niet aan de eisen voldoet.”
Smaakpotentie van klassewijn
Het bier had in 2016 inmiddels drie maanden kunnen rijpen. Gerard van den Broek zei toen: “De cognac, whisky en port zorgen al voor een palet aan verschillende aroma’s en smaken. Het hout geeft in het bier smaaktonen van bijvoorbeeld karamel, vanille en kokosnoot. Als het bier zich zo blijft ontwikkelen heeft het aan tafel net zoveel smaakpotentie als een klassewijn of een zacht digestief.”
