Nog even en het is oktober: de maand waarin traditiegetrouw het bockbierseizoen van start gaat. Toch heeft bockbier het tegenwoordig moeilijk, tussen de stevige stouts en hoppige IPA’s. Juist daarom is het goed dat de rijke Nederlandse bockbiertraditie nu in boekvorm is vastgelegd in Het Bockbierboek.
Oorspronkelijke publicatie: 18 augustus 2023 op entreemagazine.nl
Het boek, geschreven door drie vooraanstaande bierauteurs, Marco Daane, Rick Kempen en Roel Mulder, zet het verhaal van bockbier in Nederland helder op papier.
Ouder dan pils
Nederland kent nauwelijks echt originele bierstijlen. Onze brouwers waren historisch gezien meesters in het nabootsen van buitenlandse stijlen. Toch mag bockbier met recht een Nederlandse klassieker genoemd worden.
De geschiedenis gaat ver terug: het eerste Münchener bockbier arriveerde in 1843 in Nederland, en in 1853 werd in Groningen voor het eerst bockbier gebrouwen – nog vóór het pils zijn intrede deed. In een tijd waarin pils de biermarkt nog niet domineerde, was bockbier de eerste smaakvolle afwisseling op het monotone pilsaanbod.
In de decennia daarna groeiden er allerlei tradities rondom bockbier, ook wel gespeld als bokbier: intochten met bokken, feesten met vaatjes bockbier en later de bekende bockbierfestivals.
De auteurs: drie perspectieven op één biertype
Marco Daane: het begin van bockbier
In het eerste deel duikt Marco Daane in de geschiedenis van het bockbier. Hij verklaart de herkomst van het woord bock en onderzoekt de link met de Duitse stad Einbeck. Daane reconstrueert hoe bockbier via München zijn weg vond door Duitsland en later naar Nederland.
Oorspronkelijk was bockbier in Duitsland een voorjaarsbier; pas later werd het hier een herfstbier. Daane laat zien dat Nederlandse brouwers het bockbier niet vernederlandsten, maar getrouw kopieerden van het Münchense origineel.
Roel Mulder: de bok uit zijn hok
Historicus Roel Mulder beschrijft de Nederlandse bockbiercultuur in de 20e eeuw. Hij neemt de lezer mee naar 1904, naar wat waarschijnlijk de eerste bockbierintocht in Nederland was, en vergelijkt die met de feesten in Berlijn.
Mulder zoomt ook in op Amsterdam en Maastricht, waar de bockbierintochten uitgroeiden tot ware volksfeesten. Zijn verhalen laten zien hoe uniek het Nederlandse bockbier werd, mede door lokale tradities.
Prachtig is het hoofdstuk over de naoorlogse intocht in Maastricht, die op het laatste moment door de burgemeester werd verboden. Mulder behandelt ook het ontstaan van het Amsterdams Bockbierfestival eind jaren zeventig, dat door vereniging PINT groot werd gemaakt. Dit festival markeerde de herontdekking van speciaalbier in Nederland – een voorbode van de huidige biercultuur.
Rick Kempen: bockbier in de moderne tijd
In het slothoofdstuk beschouwt Rick Kempen de recente geschiedenis van bockbier. Hij stelt actuele vragen: Wat maakt een bock tot een bock? En wanneer is het eigenlijk bocktijd?
Kempen plaatst bockbier binnen de bierrevolutie en blikt terug op de introducties bij onder meer café De Zwart aan het Spui in Amsterdam. Niet elke bierdrinker bleek even enthousiast, maar de liefde voor bock bleef bestaan.
Hij besteedt aandacht aan bockbierwedstrijden zoals Het Lekkerste Bockbier van Nederland en Het Beste Bockbier van Nederland, en bespreekt de vele varianten die sinds de bierrevolutie zijn ontstaan: dubbelbock, herfstbock, lentebock en zelfs fruitbock.
Een bittere én zoete geschiedenis
Hoe Nederlandse brouwers precies tot hun unieke smaakprofiel kwamen, blijft deels onbekend. Het oorspronkelijke Münchener bockbier was een volle, moutige lager. In Nederland evolueerde dat tot de herkenbare bitterzoete herfstbock – een smaakprofiel dat al sinds de 19e eeuw populair is.
Die evolutie maakt bockbier tot iets eigens: een bier dat ooit een kopie was, maar inmiddels zijn eigen Nederlandse identiteit heeft gekregen.
Brouwers aan het woord
Een sterk onderdeel van Het Bockbierboek zijn de bijdragen van vijf bekende brouwers: Marc Janssen, Willem van Waesberghe, Martin Ostendorf, Peter Rouwen en Marco Lauret. Zij vertellen openhartig over hun eigen bock en de tradities die ze voortzetten.
Brouwer Peter Rouwen voorspelt zelfs een revival van het bockbier: “Het is een stijl die weer ontdekt gaat worden, juist omdat ze zo diep verankerd zit in onze biercultuur.”
Een biertype dat aandacht verdient
Bockbier staat tegenwoordig wat minder in de schijnwerpers. De markt is gevuld met nieuwe stijlen, van barrel-aged stouts tot NEIPA’s. Maar bockbier heeft een geschiedenis, een traditie en een herkenbare smaak die het verdient om behouden te blijven.
Juist daarom is Het Bockbierboek belangrijk. Het bewaart het verhaal van een bier dat ouder is dan pils, geworteld is in onze cultuur en nog altijd zijn plek heeft in de herfst.
Praktische informatie
Het Bockbierboek
Auteur(s): Marco Daane, Rick Kempen, Roel Mulder
Uitgeverij: Atlas Contact
Publicatie: 19 september 2023
Omvang: 144 pagina’s
ISBN: 9789045049021
Verkrijgbaar als paperback en e-book
